Üniversite Nedir?

Üniversite Eflatun ve Aristo’nun hiçbir politik ve dini baskı unsuru olmadan öğrencileri ile felsefi tartışma yarattıkları ortamdan esinlenerek günümüze kadar evrensel ölçekte bağımsız ve tüzel kişiliğe sahip kurumlar olarak “universitas” üniversite adını almışlardır. Üniversite felsefi tartışma ortamında akıl sürecini duygusal sürecin önüne alarak kişilerin olayları görerek ve tartışarak farkına varılabilirliğini sağlayan ortamlardır.

Konu başlıkları [[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]] [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

//


İlk üniversiteler [[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]]


İlk Üniversite "The University of Constantinople", 425 yılında yüksek öğrenim kurumu olarak 425 yılında imprator naibi III. Michael tarafından 849 öğrenci tarafından öğrenci loncası olarak kurulmuştur. Bugünkü anlamda ilk üniversitelere Abbâsîler döneminde Bağdat’ta rastlanır. İlk üniversiteyse, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tarafından [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’ın Fez şehrinde [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] senesinde kurulan Keyruvan Üniversitesidir. Eski [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] dönemlerinde bazı yüksek eğitim ve öğretim teşkilâtları olmasına rağmen bunların bugünkü anlamda üniversite niteliği yoktur. Batıda üniversiteler [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] medeniyetinin [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] vâsıtasıyla [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’ya girmesiyle başlar. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] üniversiteleri, ilim ve fennin kilise ve piskoposların tesirindeki ruhban sınıfına mensup öğretim üyeleri olan okullara girmesine vesile olarak, sâdece hukuktan ibâret olan öğretim dalına [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve benzerlerinin de eklenmesini sağladı. O zamâna kadar Avrupa kralları ve devlet adamları tedâvi olmak için [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Üniversitesinin Tıp Fakültesine gelirlerdi. Hattâ [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'nın düz olduğuna inanan Avrupalılar, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'nın döndüğünü derin ve uzun araştırmalarının sonucunda söyleyince onları suçlu görüp hapsedecek kadar ilim ve fende geriydi. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’taki Nizâmiye Medresesi ([Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]), Osmanlılardaki ilk üniversite olan İznik Medresesi ([Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]) gibi misalleriyle de [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] döneminde hızla gelişen medrese müessesesi Tanzimata kadar fen derslerinde de söz sâhibiydi (Bkz. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]). Fen dersleri kaldırılınca ilim ve fenni [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] vâsıtasıyla İslâm medeniyetinden alan batı, doğuyu geçmeye başladı. Daha sonra ([Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]) [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] adı altında teşkilâtlanan bu yüksek eğitim-öğretim müessesesi çeşitli safhalardan sonra [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’te [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] olarak yeniden düzenlendi.
Batıda [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] adları altında gelişmeye başlayan ilk üniversiteler uzun süre psikoposların kontrolünde kalmaya devam etti. Hattâ Bologna Üniversitesinin rektörleri öğrenciler tarafından seçilmekteydi. Öğrenciler nation denen dört gruba ayrılır ve her grubun lideri rektörün yanında yönetime katılırlardı. Buna rağmen asıl yönetici ve söz sâhibi kimseler piskoposluktan gönderilen ve kançı denen kimselerdi. Paris Üniversitesinde ise öğrencilerle birlikte öğretim üyeleri de o yönetimde rol alırlardı. Fakat neticede yine kontrol piskoposluğundu. Sonraları üniversite rektörü piskoposluğa karşı otoritesini sağlayarak özerk hâle geldi. Bunu tâkiben papalığa bağlı olmayan İngiliz [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] üniversitelerinden sonra 14. yüzyıla kadar çeşitli Avrupa şehirlerinde üniversiteler kuruldu.
Günümüz [[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]]

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'nde bir tören



Günümüzdeki teşkilat ve statüye sahip üniversiteler memleketimizde, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’te kurulan Dârülfünunla başlar. Avrupa üniversitelerinde eğitim öğretim kilisenin kontrolü altındaki teoloji (din ilmi)’ne dayanmasına rağmen Türklerin [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve daha pekçok değişik dönemlerde kurdukları çeşitli statülerdeki üniversitelerde müsbet ilimlerin de okutulması bakımından üniversite olarak ilmî kariyerini başından günümüze kadar muhafaza etti. Bu sebeple Türkiye’de modern üniversitelerin ilki olan İstanbul Üniversitesi, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] senesinde [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Hanın din ilimleri yanında fen ilimlerinin de okutulması için kurduğu Fatih Külliyesine (Medreseler topluluğu) dayanmakta olup, beş asırlık bir geçmişe sâhiptir. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’te kaldırılan Dârülfünun, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’na bağlı olmak üzere muhtariyet ve tüzel kişiliği olmayan İstanbul Üniversitesi olarak yeniden teşkilâtlandırıldı.[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'nin [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'de kurduğu [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] (şimdiki adı [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]) türkiyedeki en köklü üniversitelerdendir. Bu arada [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’da çeşitli târihlerde Hukuk ([Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]), Dil ve Tarih-Coğrafya ([Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]), Fen ([Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]) ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ([Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]) gibi fakülteler kuruldu. Aynı zamanda aslı [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] yılına dayanan [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] adını aldı ([Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]). [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’te çıkarılan kânunla bütün üniversiteler, aynı hükümlere tabi olmak üzere ilim ve idarede muhtar tüzel kişilikler haline geldi. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’ta üniversiteler kanununda yapılan değişiklikle üniversiteler, fakülte, enstitü, yüksek okul ve araştırma kuruluşlarından meydana gelen, idari ve ilmî muhtariyeti olan eğitim, öğretim ve araştırma merkezleri hâline geldi. Yine bu kanuna göre yeni fakülte açılıp kapatılması için üniversite senatosunun teklifi ve Millî Eğitim Bakanının tasdik etmesiyle yürürlüğe girdi. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Anayasa değişikliği ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'nda üniversite teşkilâtlarında yapılan bazı değişiklikler esnasında memleket sathında çeşitli yeni üniversiteler kuruldu. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’te kurulan [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’daki [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’da İngilizce öğretim yapacak şekilde [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’da kurulan [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’te yine Ankara’da kurulan [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’te [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’de kurulan [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'de kurulan [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’de [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’nin hükümete geçmesiyle kurulan ve İngilizce eğitim yapan [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’de [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’da kurulan [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bunların en önemlileridir. Orta öğretimin memleket sathında gittikçe yaygınlaşmasıyla ortaya çıkan talebe fazlalığını değerlendirmek için Millî Eğitim Bakanlığının açtığı çeşitli yüksek okulları [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] gibi illerde kurulan yeni üniversiteler takip etti. Akademi adı altında faaliyet göstermelerine müsade edilen bazı özel yüksek okullar, Anayasaya göre yüksek okul kurma yetkisi devlete ait olduğundan devletleştirildi. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bütün yüksek öğrenim kurumları üniversite çatısı altına alındı. Bu kurumların kontrolü yine [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’de kurulan Yüksek Öğretim Kuruluna ([Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]) verildi. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]’de kabul edilen kanun hükmündeki bir kararnameyle memleket sathındaki üniversiteler belirlenerek yeni bir düzene sokuldu.
Üniversitelerin yönetimi [[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]]


Üniversitelerin idâresi rektör, senato ve yönetim kurulu tarafından sağlanır. Senato rektörün başkanlığında fakülte dekanları ve her fakülteden bir temsilci profesörden meydana gelir. Senatonun görevi üniversiteyle ilgili kanun, tüzük tasarılarını ve yönetmelikleri hazırlar. Bütçe, seçim, yeni kürsü, enstitü açılması veya kaldırılmasıyla ilgili kararları, teklifleri inceler ve yürürlüğe koyar. Üniversite yönetim kurulu yine rektör başkanlığında, dekanlar ve seçimli üç profesörden meydana gelir. Rektörler, beş yılda bir üniversite öğretim üyelerinin seçtiği 6 adaydan, YÖK’ün seçtiği üç adaydan biri. YÖK, Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Genel Sekreterse üniversitenin idârî işlerine bakar. Yazı işleri, personel, kütüphâne, hizmetliler buna bağlıdır.